Theo bác sĩ chuyên khoa 1 Bùi Thị Yến Nhi, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - Cơ cơ 3, nguyên liệu chính để làm nên món lạp xưởng là thịt lợn, lòng non, muối và gia vị. Thịt được thái nhỏ, băm hạt lựu và ướp với các loại gia vị. Lạp xưởng sau khi được nhồi chặt thịt và mỡ đã tẩm ướp sẽ phơi dưới nắng gió ngoài trời trong khoảng 3-4 ngày hoặc đem hong trên gác bếp.
Thời xưa, chỉ đến tháng Chạp Âm lịch người ta mới làm thịt heo đón xuân. Lạp xưởng là một cách trữ thịt để ăn dần, bảo quản được lâu, giúp mâm cỗ Tết thêm phần đậm đà.
Mặc dù là món ngon phổ biến ở nhiều miền nhưng lạp xưởng có thể ảnh hưởng sức khỏe nếu dùng một lượng lớn trong thời gian dài.
Bác sĩ Nhi phân tích, trong quá trình bảo quản lạp xưởng, một lượng lớn muối thường được thêm vào nên ăn quá nhiều sẽ gây dư thừa ion natri trong cơ thể, dễ dẫn đến tình trạng giữ nước và natri. Việc này có thể khiến bệnh tăng huyết áp trở nên trầm trọng hơn.
Nếu hàm lượng muối trong lạp xưởng vượt quá mức tiêu chuẩn cho phép, tiêu thụ lâu dài sẽ làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, các bệnh tim mạch, sỏi mật, gan nhiễm mỡ. Đồng thời, gây hại cho niêm mạc dạ dày và tiêu hóa đường ruột, dẫn tới viêm dạ dày ruột mạn tính, loét dạ dày và các bệnh khác.
Bên cạnh đó, lạp xưởng chứa hàm lượng chất béo bão hòa và cholesterol cao, ăn quá nhiều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch, hoặc làm nặng thêm các triệu chứng của các bệnh tim mạch hiện có, cản trở việc xây dựng lối sống lành mạnh.
Trong quá trình sản xuất lạp xưởng, người ta có thể cho thêm nhiều gia vị như ớt, muối, chất bảo quản, chất tạo màu... có thể gây kích ứng đường tiêu hóa.
Ngoài ra, quá trình chế biến như hun khói có thể sản sinh ra các chất có hại như hợp chất benzopyrene và hợp chất N-nitroso (nitrosamine, nitrosamide). Bác sĩ Nhi cho rằng nếu thỉnh thoảng mới ăn lạp xưởng thì không phải vấn đề, nhưng khi tiêu thụ với lượng lớn trong thời gian dài, người ăn có thể đối mặt với nguy cơ ung thư vòm họng, thực quản, gan, đường tiêu hóa,...
Tuy nhiên, sự khởi phát và nguyên nhân của bệnh ung thư rất phức tạp, ngoài tác nhân như chất gây ung thư thì đột biến gene cũng rất quan trọng.
Bác sĩ cũng lưu ý lạp xưởng được coi là một dạng thực phẩm giống kiểu thịt sống muối nên cần làm nóng trước khi ăn, nấu chín để đảm bảo an toàn. Tiêu thụ lạp xưởng nên được kiểm soát vừa phải trong chế độ ăn.
Một số nhóm người cần lưu ý khi tiêu thụ món ăn này:
- Tiêu thụ lượng lớn trong thời gian dài có thể gây ra các vấn đề như tăng lipid máu, khó tiêu, nóng trong và ảnh hưởng xấu đến bệnh nhân mắc bệnh tim mạch, mạch máu não.
- Người bệnh bị tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, gan nhiễm mỡ và suy giảm chức năng thận nên hạn chế.
- Người già và trẻ em nên ăn ít lạp xưởng; phụ nữ có thai cố gắng tránh ăn do món này chứa nhiều muối, và mỡ xấu.
- Những người mắc bệnh đường ruột hoặc tuyến tụy nên ăn ít lạp xưởng vì hàm lượng chất béo cao có thể làm các triệu chứng đường tiêu hóa trở nên trầm trọng hơn.
- Người có cha mẹ, anh chị em trong nhà mắc bệnh ung thư dạ dày, ung thư thực quản hoặc có họ hàng trong đời thứ nhất có khối u đường tiêu hóa cũng không nên ăn nhiều lạp xưởng.
